Gümrük ve Ticaret Bakanlığı, geçen yıl itibarıyla 22 milyar liraya ulaşan internet üzerinden ticareti yakın takibe aldı. Bazı şirketlerin vergiden kurtulmak için kargoya verdikleri ürünlere, 150 Euro'dan düşük fatura kestikleri belirlendi. Çünkü bu miktarın altındaki ürünler ticari mal sayılmıyor. Bakanlık, ihbarları değerlendirerek sanal ticaret yapan şirketler hakkında 41 fezleke hazırladı.
Gümrük Kanunu'na göre yurtdışından posta ya da kargo ile gelen paketin değeri gönderim başına 150 Euro'yu aşmazsa, ticari miktar statüsüne girmediği için vergiye tabi olmuyor. İnternet ortamında ticaret yapan bazı şirketler de, bu durumu fırsat bilerek paketin üzerine 'düşük mal beyanı' ya da 'hediye' yazarak vergi ödemekten kurtuluyor. İnternetten yapılan satışlarda söz konusu bedelin altında fatura kesildiğini tespit eden Gümrük ve Ticaret Bakanlığı, 2011'de 22 milyar lira gibi ciddi boyutlara ulaşan sanal ticareti yakın takibe aldı. Bakanlık, bünyesindeki kaçakçılık, istihbarat ve narkotik gümrük muhafaza müdürlükleri vasıtasıyla gelen ihbarları değerlendirerek soruşturma başlattı. İnceleme sonucunda internet üzerinden ticaret yapan birçok şirket hakkında 41 fezleke hazırlandı. Yapılan incelemelerde vergi kaçakçılığı dışında ülkeye girişinde sakınca olan ürünlerin de ticaretinin yapıldığına rastlandı. Zayıflama kapsülleri, sporcu gıda takviye ürünleri, tıbbi ilaç ve bazı uyuşturucu çeşitleri bunların başında geliyor.
Gittigidiyor.com, sahibinden.com ve mynet.com gibi ülke çapında elektronik ticaretin öncüsü konumundaki internet siteleri kaçakçılık ve istihbarat müdürlüklerinin radarına yakalandı. 'Drop shipping' olarak adlandırılan yöntemin yaygın olarak kullanıldığı dikkat çekerken, bazı şirketlerin de kargo paketinin içine ya hiç fatura koymadığı ya da gerçek değer yerine 150 Euro'dan daha az tutarlı fatura koyduğu gözlendi. Satıcılar, yurtdışındaki tedarikçi firmaların internet sitelerine üye olarak buradaki bilgileri, yine üyesi oldukları gittigidiyor.com gibi sitelerde yayınlıyor. Türkiye'den bir alıcı talepte bulununca da satıcı yurtdışındaki tedarikçi firmaya alıcının adres bilgilerini aktarıyor. Ürün de 150 Euro'yu aşmayan bir fatura ile doğrudan alıcının adresine gönderiliyor. Bu yöntemin en çok kullanıldığı ürün ise dijital fotoğraf makinesi. Bakanlığa yapılan bir ihbardaki bilgiye göre, 2010'da Fedex, MNG ve DHL kargo firmaları depolarından ülkeye 300 bin adet fotoğraf makinesi kaçak olarak sokuldu. Tüm Türkiye'de pazarın 850 bin adet olduğu düşünüldüğünde kaçakçılığın ne denli büyük olduğu görülüyor.
Gittigidiyor.com sitesinin hissedarı ve yöneticilerinden alınan ifadede kendilerinin sadece bir alışveriş platformu oluşturdukları, hiçbir kargo firmasıyla anlaşmalı olmadıkları, üyelerinin kendileriyle bir sözleşme imzaladıklarını kaydetti. Satışı gerçekleşen ürünlerden yüzde 10 hizmet komisyonu ve ilan başına da 50 kuruş ile 2 lira arasında ücret aldıklarını açıkladı. Gümrük muhafaza kaçakçılık ve istihbarat müdürlüklerinin hazırladığı fezlekeler cumhuriyet başsavcılıkları nezdinde soruşturuluyor. eBay ve gittigidiyor sitelerine açılan davalarda aleyhte bir karar çıkmadı. Karar verilen 2 davanın birinde şirket yetkilileri hakkında beraat kararı verilirken diğerinde ise savcılık takipsizlik kararı verdi.
KARGOYLA UYUŞTURUCU BİLE GELDİ
Vergi kaçakçılığı dışında ülkeye girişinde sakınca olan ürünlerin de ticaretinin yapıldığına rastlandı. Suça konu olan eşyalar incelendiğinde ilk sırada elektronik eşya yer alırken, bunun yanında dijital fotoğraf makineleri, zayıflama kapsülleri, sporcu gıda takviye ürünleri, oyun konsol ve CD'si, tıbbi ilaç, kamera cinsi araç ve bazı uyuşturucu (Bonzai plant growth winter boost) çeşitlerinin olduğu görüldü.
Posta ve kargo verilerine ulaşmak şart
Gümrükler Muhafaza Genel Müdürlüğü'nün hazırladığı ''e-ticaret yoluyla gerçekleştirilen kaçakçılıkla eylem planı' taslağı kapsamı genişletilerek 'Özellikli bazı kaçakçılık türleriyle eylem planı'na dönüştürülerek 7 Mart'ta Başbakanlık'tan onay aldı. Diğer taraftan gümrük ve ticaret uzmanlarının hazırladığı raporda, posta ve kargoyla eşya ticaretinin analiz edilebileceği bir veri tabanı oluşturmak için posta idareleri ve kargo şirketlerinin verilerine erişim talep ediliyor. Diğer taraftan drop-shipping yöntemiyle yapılan satışların Posta Gümrük müdürlüklerince yurtdışı gönderici firma ve alıcı bilgilerinin kaydının tutulması ve bununla ilgili kanunda bir düzenleme yapılması öneriliyor. Son 3 yıl itibarıyla bakanlığa gelen tüm ihbarların detaylı istatistiğinin çıkarılmasının önemine değinen raporda, ilgili genel müdürlüklerde sadece sanal ticaret kaçakçılıkları üzerinde çalışan personel görevlendirilmesinin gereği savunuluyor.
